بیوگرافی فرهاد مهرداد

بیوگرافی فرهاد مهرداد

فرهاد مِهراد (۲۹ دی ۱۳۲۲ در تهران — ۹ شهریور ۱۳۸۱، پاریس) معروف به فرهاد؛ خواننده، آهنگ‌ساز و نوازندهٔ پاپ راک اهل ایران بود.فرهاد از خوانندگان صاحب‌نام راک ایرانی بود و نخستین آلبوم راک اند رول ایران را منتشر کرد.

نام اصلی : فرهاد مهراد

زادروز : ۲۹ دی ۱۳۲۲ – تهران، ایران

اهل کشور : ایران

پدر : رضا – مادر : آمنه

درگذشت : ۹ شهریور ۱۳۸۱ – پاریس، فرانسه

دین : اسلام

سبک ها : موسیقی پاپ فارسی، راک ایرانی

کار(ها) : خواننده، آهنگ‌ساز و نوازنده

مدت کار : (۱۳۴۲-۱۳۵۷) – (۱۳۷۲-۱۳۸۱)

نقش های مرتبط : بلک کتس

سازهای برجسته : پیانو، گیتار

آنچه فرهاد را از دیگر همدوره‎هایش متمایز می‎کند، ترانه‎های پوچ‌گرا و فرهنگ خیابانی است که در موسیقی او متبلور شده‎است. این عناصر در ترانه «کودکانه» بیش از پیش نمود دارد.

او به عنوان یکی از سیاسی‌ترین خوانندگان ایران شناخته می‌شود.فرهاد در اوایل دهه ۱۳۵۰ شعرهایی با مضامین سیاسی می‌خواند و مدتی زندانی سیاسی بود. فرهاد بعداً از انقلابیون شد و در زمستان ۱۳۵۷ ترانه انقلابی «وحدت» را خواند، اما پس از انقلاب تا سال ۱۳۷۲ از ادامه کار منع شد.

از معروف‌ترین آهنگ‌های او می‌توان به «جمعه»، «کودکانه»، «وحدت»، «گنجشکک اشی مشی»، «شبانه» اشاره کرد. فرهاد آهنگ‎هایی نیز به زبان‎های غیرفارسی دارد.

زندگی‌
فرهاد ۲۹ دی ۱۳۲۲ در تهران متولد شد. پدرش رضا مهراد، کاردار ایران در کشورهای عربی بود. فرهاد تا ۸ سالگی که به همراه خانواده به تهران بازگشت در عراق زندگی می‌کرد.برادر بزرگ فرهاد ویولن می‌نواخت. یکی از دوستان برادرش متوجه علاقهٔ فرهاد به موسیقی می‌شود و از خانواده فرهاد می‌خواهد که سازی برای او تهیه کنند. با اصرار برادرش یک ویولن‌سل برای او تهیه می‌کنند و تمرینات فرهاد آغاز می‌شود. ولی عمر تمرینات ویولن‌سل از ۳ جلسه فراتر نرفت.

سالهای جوانی و شهرت
بعد از ترک تحصیل در کلاس یازدهم با یک گروه نوازندهٔ ارمنی آشنا می‌شود و با استفاده از سازهای آنان به صورت تجربی نواختن را می‌آموزد و مدتی بعد به عنوان نوازندهٔ گیتار در همان گروه شروع به فعالیت می‌کند. فرهاد دو سال نیز به انگلستان رفت و در آنجا با موسیقی پاپ آن سال‌های انگلستان آشنا شد.

پس از بازگشت به ایران فرهاد اولین اجرای موسیقی خود را در هتل ریمبو در خیابان ایرانشهر تهران اجرا کرد. سپس به اجرای برنامه در رستوران کوچینی ادامه داد و در آنجا به فرهاد بلک‌کَتس مشهور شد. در این دوران به خواندن آوازهایی از گروه‌های معروف موسیقی آن زمان از جمله بیتل‌ها، الویس پریسلی، و ری چارلز می‌پرداخت. در همین دوره ترانهٔ «اگه یه جو شانس داشتیم» را برای دوبلهٔ فیلم بانوی زیبای من خواند که در فیلم استفاده شد.

در ۱۳۴۸ فرهاد برای ترانهٔ «مرد تنها» (با آهنگ اسفندیار منفردزاده و شعر شهیار قنبری) در فیلم رضا موتوری (به کارگردانی مسعود کیمیایی) آواز خواند. این ترانه در سال ۱۳۴۹ هم‌زمان با اکران فیلم به شکل صفحهٔ موسیقی منتشر شد. در ۱۳۵۰ ترانهٔ «جمعه» (کار منفردزاده و قنبری) را برای فیلم خداحافظ رفیق (به کارگردانی امیر نادری)، در ۱۳۵۱ ترانهٔ «خسته» را برای فیلم زنجیری، و در ۱۳۵۶ ترانهٔ «سقف» (کار منفردزاده و ایرج جنتی عطایی) را برای فیلم ماهی‌ها در خاک می‌میرند خواند.

در اواخر دهه ۱۳۵۰ فرهاد با پوران گلفام ازدواج کرد و تا پایان عمر با او زندگی کرد.

تا سال ۱۳۵۷ و انقلاب ایران کنسرت‌های فراوانی داد. در بهمن ۱۳۵۷ هم‌زمان با انقلاب ترانهٔ معروفش «وحدت» (آهنگ از منفردزاده، شعر از سیاوش کسرایی) را ضبط کرد.

پس از انقلاب مدت‌ها از کار منع شد تا بالاخره در ۱۳۶۹ آلبوم خواب در بیداری را منتشر کرد که چند ترانهٔ فارسی و چند ترانهٔ انگلیسی داشت. در این نوار فرهاد پیانو هم می‌نواخت و بعضی از آهنگ‌ها را هم خود ساخته بود. در ۱۳۷۴ نیز اولین کنسرت بعد از انقلابش را در کلن اجرا کرد.

در ۱۳۷۶ آلبوم وحدت او نیز منتشر شد که شامل ترانه‌های دههٔ ۱۳۵۰ او بود. در ۱۳۷۷ توانست در هتل شرق تهران کنسرت اجرا کند و آلبوم برف را نیز منتشر کرد.

سالهای پایانی و بیماری
پس از انتشار آلبوم «برف»، فرهاد درصدد تهیه آلبومی با نام «آمین» بود که ترانه‌هایی از کشورها و زبان‌های مختلف را در بر می‌گرفت. اما از مهرماه ۱۳۷۹ بیماری او جدی شد. فرهاد به بیماری هپاتیت سی مبتلا بود و در نتیجهٔ عوارض کبدی ناشی از آن در خرداد ۱۳۸۱ برای درمان به لیل در فرانسه رفت و در ۹ شهریور همان سال پس از مدتی اغما در بیمارستان، در سن ۵۹ سالگی درگذشت و در ۱۳ شهریور در گورستان تیه (قطعه ۱۱۰، ردیف ۷، سنگ ۲۳) در پاریس دفن شد. پس از درگذشت فرهاد، مجموعه آثار و فیلم مستندی از او منتشر شد.

پخش آهنگها از صدا و سیما
تعدادی از ترانه های فرهاد در سالهای اخیر پخش شد که با واکنش خانواده وی روبرو شد و با شکایت انها از ادامه پخش اهنگها جلوگیری شد.

سه مطلب به مناسبت فوت فرهاد
س . باستان

…می اندیشم که شاید خواب بوده ام

می اندیشم که شاید خواب دیده ام

خواب بوده ام ، خواب دیده ام

اما همه چیز یکسان است و

با این حال نیست … ( از آلبوم برف)

مطلب اول : اوائل سال میلادی به یاد فرهاد ، مطالبی کوتاه قلم زدم و هنگامیکه وی در بستر بیماری بود یادش را گرامی داشتم چون معتقدم انسان ها را باید قبل از مرگ یادشان کرد. این مطالب کوتاه را برای بیش از بیست سایت ایرانی ارسال داشتم، تا ایرانیان در سراسر دنیا بدانند فرهادی داریم که بیش از اینها قابل ارج است! من فرهاد را شخصا نمی شناسم و هیچگاه هم فرصتی نبود که او را از نزدیک ملاقات کنم با اینکه آرزوی من بود.

من تنها با کلام و موزیک او آشنائی دارم چون به بخشی از زندگی من تبدیل شده و باآثارش زندگی کردم. خود را مدیون کلام و موزیک وی میدانم وفکر میکنم در این مورد خاص، خویش را تنها حس نمی کنم. مطالب ارسالی را غیر از سایت های مهدیس و گویا که جرات کردند! هیچ سایت ایرانی مندرج نکرد! شاید دوستان معتقدند انسانها را بعد از مرگ باید یادشان کرد! و چنین شد!! همان سایت هائی که مطالب را درج نکردند!

از یکشنیه گذشته بعداز فوت فرهاد، مطالبی راکه به یاد او نوشته شد! در سطح وسیع چاپ کردند! جای شکرش باقی است ! در هر حال جای گله ای نیست. تذکری است زیرا ما ایرانیان عادت داریم در زمان حیات فرزندانمان ، سکوت کنیم و در هنگام وفات سخن برانیم و قلمفرسائی کنیم! این مرده پرستی ما تاریخی کهن دارد! و آن را هم بخوبی میدانیم!

…تا قاصد میلیون ها لبخند گردم

تابستان ، مرا دربر خواهد گرفت

و دریا دلش را ، خواهد گشود

زمان در من خواهد مرد

و من بر زمان

خواهم خفت ..( از آلبوم برف)

مطلب دوم : در این مطالبی که به یاد او نوشته شد، گاهی از واژه پاپ( pop ) استفاده شد که البته مدت ها است موزیک ضربه ای ایران به این نام نامیده میشود، لذا بهتر دیدم قبل از اینکه وارد سبک موزیک فرهاد شوم ( چون تعدادی از این نویسندگان ، فرهاد را بعنوان خواننده پاپ میشناسند!) چند سطری از درک خودم را نسبت به موزیک پاپ یا پاپ ایرانی ، توضیح دهم! موزیک مدرن ایران از اوائل سالهای چهل تحت تاثیر موزیک بیت(beat) و گروه هائی مانند بیتلز و رولینگ استونز و انیمالز…در ترکیب چهارو یا پنج نوازنده شکل گرفت! پیشگامان این سبک موزیک در ایران گروه اعجوبه ها ، بلک کتز، تک خالها …بودند! تا ظهور گروه پینک فلوید و جنسیس و تا اندازه ای مودی بلوز که آغازی برای سبک موزیک پاپ بود!

گروه های پیشگام ما(تا تشکیل گروه های جدید تر در سالهای پنجاه!) موزیک این گروه ها را تقلید میکردند! گاهی نیز از کلام فارسی استفاده میشد! فرهاد با گروه بلک کتز فعالیت هنری خویش را آغاز کرد! و بیشتر آهنگهای ری چارلز را اجرا میکرد! از سالهای پنجاه به بعد موزیک پاپ در اروپا خصوصا انگلیس ظهوری اعجاب انگیزداشت که با شروع آن به دوشاخه تبدیل شد ! آنانی که به سرعت آن عشق میورزیدند تحت لوای راک فعالیت کردند! و گروه هائی نظیر هو ، دیپ پرپل ، بلک سابت … را تشکیل دادند!

اما سبک پاپ همچنان دوام یافت و طرفدارانش را داشت! در کشور مااز اوائل سالهای پنجاه گروه هائی تشکیل شد که تحت تاثیر راک انگلیسی بود. گروه هائی نظیر فرندز ، چیکنز و غیره از آنان تقلید میکردند! فستیوال وداستاک در روحیه هنری آن زمان تاثیر بسزائی داشت! گروه هائی هم مانند شیکاگو ، دورز ، سانتانا و خصوصا دیپ پرل بخاطر هنرنمائی گیتار ریچی بلک مور از محبوبیت خاصی برخوردار بودند! پاپ در ایران به علت پیچیدگی آن از یکطرف و کامل نبودن وسائل موسیقی در آن دوره بسیار کم تقلید شد! من گروهی را نمیشناسم که در تهران از جنسیس و یا پینک فلوید ( بانیان سبک پاپ) تقلید کرده باشند!

البته شاید چند آهنگی که کمی سادتر بود تقلید میشد اما بطور کل پاپ در ایران جان نگرفت! اما راک تا قبل از انقلاب فعالیت میکرد! از همان اوائل سالهای پنجاه با منحل شدن گروه های بیت آن موقع، کلام فارسی با موزیک تحت تاثیر اروپا و آمریکای لاتین آغاز شد! که بیشتر در ترکیب گروهی نبود بلکه بیشتر تک خوانی بود! شاید برای بعضی چون واژه پاپ از popularity ( مردمی) مشتق میشود! موزیک مدرن امروزی را هم پاپ نامیدند! و واژه ایرانی را پسوند آن کردند! در صورتی که موزیک مدرن ما با بیت( موزیک رایج سالهای شصد میلادی) یا موزیک ضربه ای شروع شد و تا بحال ادامه دارد!

و این موزیک هیچگونه سنخیتی با موزیک پاپ ندارد! موزیکی که امروز میشنویم بیشتر تحت تاثیر موزیک عربی ، یونانی ، ترکی ، آمریکای لاتین است و شالوده آن همان بیت یا موزیک ضربه ای سالهای شصد اروپائی است ! ما همان اشتباه را در مورد موزیک آقای ویگن کردیم و او را سلطان جاز ایرانی نامیدیم، با وجودی که موزیک ایشان به هیچ وجه با سبک جاز همخوانی ندارد! و در طبقه بندی همان موزیک ضربه ای امروز است که میشنویم!

اگر کلام فارسی این سبک موزیک امروزی را بر داریم و متن موزیک را به تنهائی گوش دهیم، درک آن راحت تر خواهد بود! در اینجا قصد آن نیست که موزیک امروزی خودمان را محکوم و یا رد کنم! هر موزیکی چون به سلیقه مربوط میشود! طبیعتا شنوندگان خاص خویش را هم دارد! توضیح آن را لازم دانستم که ما از مفاهیمی استفاده میکنیم که در اروپا و آمریکا طبقه بندی شده و جای خود را دارد! ما نمی توانیم خواننده ای که احیانا سنتی نمی خواند! بی محابا وی را خواننده پاپ و یا راک و یا جاز بنامیم! همانطور که در بالا ذکر شد! اگر از پاپ برداشت مردمی داریم! پس باید موزیک خانم سوسن و یا آغاسی را هم بعلت محبوبیت مردمی آن(( پاپ)) بنامیم!؟ در همان واژه مدرن یا امروز بمانیم که هم مفهومی گسترده دارد و جای گله اش کمتر است!!

پا در زنجیر پرواز می کنم

با غم های درون اوج می گیرم

با شکست هایم به پیش می تازم

با اشک هایم سفر می کنم .. ( از آلبوم برف)

مطلب سوم : اما در مورد مردی که اکنون در میان ما نیست. اما یادش در قلب ما است. فرهاد مهرداد خواننده،آهنگساز و نوازنده با ارزش و محبوب کشور ما. با صدای فرهاد اولین بار در کوچینی تهران آشنا شدم که پشت پیانو نشسته بود و با گروه بلک کتز ، آهنگی از ری چارلز را اجرا میکرد! تحت تاثیر قرار گرفتم ! کلام انگلیسی متن را بی نظیر ادا میکرد چون به زبان انگلیسی تسلط و آشنائی داشت!

مدتی گذشت که خبر انتشار صفحه جمعه در تهران غوغائی به راه انداخت! چاپ اول این صفحه با فروشی غیر قابل انتظار روبرو شد. برای اولین بار بود که فرهاد کلام فارسی را انتخاب میکرد! جو سیاسی آن روز حال و هوائی دیگر داشت! جوانان بیشتر به سیاست علاقه پیدا کرده بودند! سازمان های چریکی شکل گرفته بود! و طبیعی بود که فرهاد رابطه خود را با جوانان علاقمند بیشتر کرده بود!

پخش آهنگ جمعه از رادیو ایران ممنوع شد! اما ما که ترس بخود راه نمی دادیم! صفحه آن را تهیه کرده و با یکدیگر به بحث و تفسیر می پرداختیم و آهنگ را زمزمه میکردیم! سنگ بنای موزیک و کلام اعتراضی را فرهاد با آهنگ جمعه ( کار آقای منفردزاده و کلام آقای شهریار قنبری) گذاشت . فرهاد با اجرای آهنگ جمعه از سبک موزیک ضربه ای خارج شد و به دنیای شانسون chansonفرانسوی نزدیک شد.

به نظر من فرهاد تا آخرین آلبومش برف این سبک را ادامه داد! برای آشنائی بیشتر با این سبک میشود به کار خواننده هائی نظیر لئو فررLeo Ferre و ایومونتان Yves Montandهنرپیشه و خواننده فرانسوی و پال کنته ایتالیائی و کنستاتین وکرKonstantin Wecker و ولف بیرمن Wolf Biermann آلمانی یا جورج موستاکی Georges Moustaki یونانی رجوع کرد!فرها د اگر چه گاهی موزیک و کلام انگلیسی را اجرا می کرد! اما از این سیک بیرون نیآمد! وی هم از پیشگامان شانسون وهم موزیک بیت در ایران بود! موزیک و کلام فرهاد به هیچ وجه در طبقه بندی پاپ ( پاپ ایرانی) نبوده و نیست!

بحث این مطلب برای علاقمندان وی باز است! در مورد موزیک و کلام وی میتوان از مفهوم مدرن استفاده کرد که چنین نیز بود! اما چون پاپ طبقه بندی خاص خویش را دارد! هیچگونه سنخیتی را من در مورد سبک وی و موزیک پاپ نمی بینم! همانطور که توضیح داده شده موزیک مدرن امروزی ما هم از پوسته سبک بیت خارج نشده است! اگر چه به اشتباه آن را پاپ ایرانی می نامیم! یادش گرامی باد.

عکس کودکی فرهاد مهرداد